Evrim 101Y:Diğer tür kavramları

Diğer tür kavramları

Biyolojik tür kavramı çoğu canlı için geçerlidir, yani çoğu canlıyı sınıflandırmak için kullanışlıdır. Tür kavramı, evrim kuramının gelişiminde de oldukça etkili ve önemli olmuştur. Bununla birlikte biyolojik tür kavramının bazı kısıtları vardır. Bu kısıtların bazılarından yola çıkılarak başka birçok “tür kavramı” ortaya atılmıştır. Örneğin:

Tanımacı tür kavramı: Tür, birbirlerini muhtemel eş olarak tanıyan canlılar kümesidir.

Bu iki kurbağa, çiftleşemeseler de, birbirlerini muhtemel eş olarak tanıdıklarından, tanımacı tür kavramına göre aynı türe ait sayılırlar.

Fenotipe dayalı (fenetik) tür kavramı: Tür, birbirlerine fenotipik olarak benzeyen ve diğer türlerden farklı görünen canlılar kümesidir.

Bu kavrama göre, fenotipik benzerlik farklı türleri ayırt etmede en önemli kıstastır. Burada resmedilen kurbağalar, birbirileriyle çiftleşmeseler de birbirlerine fenotipik olarak benzediklerinden bu kavrama göre aynı türden sayılırlar.

Soyoluşsal (kladistik) tür kavramı:

Tür, aynı ortak atayı paylaşan ve soyoluştaki diğer benzer kümelerden ayırt edilebilecek şekilde, dalın bir “ucunu” oluşturan en küçük canlı kümesidir. Bu tanıma göre, halka tür, yüksek miktarda fenotipik çeşitlilik taşıyan tek bir türdür.

Bu örnekte Ensatina semender nesillerinden A ve B soyları farklı türlerdir. A soyunun bireyleri ile B soyunun bireyleri ortak bir ataya sahip değildir. Her ne kadar oldukça farklılaşmış olsa da soyoluşsal tür kavramı bağlamında C grubu tek bir türdür. C soyunda farklı atalara sahip olan alt türler yoktur.

Bir araştırmacının hangi tür kavramını kullanmayı tercih ettiği, genellikle çalışma konusuna bağlıdır. Bir kere hangi kavramı kullanacağına karar verdikten sonraysa, bilim insanı bu tanıma bağlı kalmak durumundadır. Fakat bilim insanları çoğu zaman biyolojik tür kavramını kullanmayı tercih ederler; halkla iletişim söz konusu olduğunda da yine biyolojik tür kavramı kullanılır.